Pratik Baskı Devre Yapımı

Pratik Baskı Devre Yapımı

İster amatör ister profesyonel olarak elektronikle uğraşanların en büyük derdi baskı devre yapımıdır. İlk defa yaptığımız bir devrenin baskı devresini dışarıda hazırlatmak çoğunlukla zordur. Baskı devre fabrikaları bir kaç adetlik prototipler için bile yüksek denecek meblağlar istemektedir. Asıl sorun ise zamandır. Baskı devre yapımı uzun zaman almaktadır.

Baskı devre yapmanın bilinen 4 yolu vardır. Bunlar;

1- Baskı devre kalemi ile çizmek: Bu amatör bir yöntemdir. Çok zaman ve emek ister.2- Pozitif 20 Spreyi Kullanarak: Çok fazla bilinmesi gereken şeyler vardır. Sprey plakete sıkıldıktan sonra kurutulmalı, sonra özel bir sıvıya atılmalı vs. vs.3- Serigrafi Metodu ile: Diğerlerine göre çok zahmetli, pahalı ve kaliteli bir metottur. Ama Yüzlerce ve binlerce baskı devre yapmak için idealdir. Bu yöntem ile yeşil ve eleman baskı yapılabilir.4- PNP transfer kağıdı ile: Pratik bir yöntem olmasına karşın çok pahalıdır. Bu transfer kağıdını piyasa da bulmak bir dert, bunu fotokopi ile baskı yapmaya niyetli kırtasiye aramak bir dert. Kırtasiyeciler bu kâğıdı tanımadıkları için buna fotokopi çekmeye gönüllü değillerdir.

Ben size burada 5. pratik ve ucuz olan yolu anlatacağım. Bu yöntem PNP transfer kâğıdına çok benzemektedir. İşlem basamakları tamamen aynıdır. Tek fark pahalı PNP transfer kâğıdı yerine asetat kullanmaktır. Asetat, genellikle tepegözlerde kullanılır ve şeffaf A4 büyüklüğünde plastik kâğıt şeklindedir.

İşlem Basamakları

1- Bilgisayarda çizdiğiniz baskı devre şemasını ters olarak (aynadaki görüntüsü) bir lazer yazıcıdan asetat üzerine basın. Eğer benim gibi lazer yazıcınız yoksa kırtasiyede asetat üzerine fotokopi çektirebilirsiniz. En koyudafotokopi çektirmeniz gerekmektedir. Bu yöntemle kaliteli sonuç almanın sırrıkaliteli toner kullanan fotokopi makinesinden geçmektedir. Her fotokopi makinesi ile aynı sonucu alamazsınız. Hatta bazıları ile çekilen asetattan hiç de sonuç alamayabilirsiniz. Asetat üzerinde parmaklarınızı gezdirirken tonerin kabartısını hissetmelisiniz.

Fotoğraf 1: Asetat

2- Yeni aldığınız bakır plaket üzerine asla parmaklarınızı değdirmeyin. Üzerinden zaman geçince plaketiniz kararır. Bakır plaketin üzeri temiz değilse cif gibi bir temizlik maddesi ile temizleyin. Küçük noktacıkları çıkartmak için silgi kullanın. Plaketi bir maket bıçağı veya kıl testere ile asetatın boyunda kesin.

Fotoğraf 2: Bakır plaketin kesilmesi

3- Asetatı tonerli yüzey bakır plakete bakacak şekilde yerleştirin. Sakın ters yerleştirmeyin. Ütünüzün altı simsiyah olur. Asetat, plaket üzerinden kaymasın diye bantlayabilirsiniz. Bantladığınız zaman mutlaka asetat ve ütü arasına bir kağıt koyun. Ben bantlamayı tercih etmiyorum. Çünkü bantlayınca kenarlar tam olarak plakete yapışmıyor.

Fotoğraf 3: Asetatın bakır plaket üzerine yerleştirilmesi

4- Bundan sonraki en zor bölüm ütülemedir. Öncelikle annenizden veya eşinizden zorla ödünç aldığınız bir ütüye ihtiyacınız olacak. Ütünüz tercihen buharsız olsun. Eğer merak edip bakır plakete buhar verirseniz, plaketin kambur (eğik) bir şekil alacağını görürsünüz. Bu da devre elemanlarının plakete lehimleme işlemini zorlaştırır. Ben bantlamadan direk asetat üzerine ütülemeyi tercih ediyorum. Ütü sıcaklığını pamukluya getirin. Bu sıcaklık bir çok ütü için son derecedir. Bu şekilde 5 ile 7 dakika arası ütüleyin. Yeterince ütüleyince tonerlerin rengi değişmeye başlıyor ve toner asetattan ayrılıp bakır plaket üzerine yapışıyor. Çok fazla ütülerseniz yollar ve yazılar kalınlaşmaya başlıyor. O yüzden ütüleme zamanını iyi ayarlamak gerekli.

Fotoğraf 4: Asetatın bakır plaket üzerine ütülenmesi

5- Bakır plaketi soğuttuktan sonra üzerindeki asetatı yavaşca kaldırın. Kaldırma işlemini asetat ve plaket arasına ince bir iğne ile başlarsanız, köşelerdeki tonerlerde zarar görmez. Asetattaki tonerlerin %90 nı plaket üzerine geçtiğini göreceksiniz. Eğer başarılı olamadıysanız, bunun nedeni ütüleme süresi ve toner kalitesi ile ilgilidir. Ütüleme süresi az geldiyse veya eşit olarak ütülenmediyse tonerin bir kısmı plakete geçmez. Fakat tonerlerin büyük çoğunluğu asetat üzerinde kaldıysa başka bir kırtasiyede tekrar fotokopi çektirmenizi tavsiye ederim. Bulunduğum semtte uygun fotokopici bulana kadar bir miktar asetat parası ödemiş durumdayım.

Fotoğraf 5: Asetatın bakır plaketten ayrılması

6- Eksik olan yerleri baskı devre kalemi ile tamamlayın. Toner üzerinden tekrar kalemle geçmeye gerek yoktur. Toner asite karşı çok dayanıklıdır.

Fotoğraf 6: Çıkmayan yerlerin kalemle çizilmesi

7- Asit işlemi pis ve risklidir. Asitte fazla bekletirseniz tüm emekleriniz boşa gider. Asit işlemini havadar bir yerde yapmanız gerekir. Bakır plaket asite atıldığında pis ve sağlık açısından zararlı gazlar meydana çıkar. Asit için ben tuzruhu perhidrol karşımını kullanıyorum. Tuzruhu bilindiği gibi marketlerde satılmaktadır. Perhidrol ise eczanelerde küçük şişeler halinde satılıyor. Eğer bir defalık baskı devre çıkartmayacaksanız, parfüm depolarından kiloluk perhidrol almanızı tavsiye ederim. 2 küçük şişe fiyatına çok büyük bir şişeyi alabiliyorsunuz ve daha az seyreltilmiştir.

Uyarı: Asiti havadar bir alanda yapınız. Plaketi asite attıktan sonra asla asitin başında beklemeyin. Tuzruhu ve perhidrole elinizi değdirmeyin. Cildinizin bir yerine değdiği zaman hemen bol suyla yıkayın. Yaşınız küçük ise bu işlemi yapmak için mutlaka bir büyüğünüzden yardım isteyin. Nefes darlığı ve astımı olanlar yapmasın.

Fotoğraf 7: Eritme işlemi için gerekli malzemeler

Plastik bir kaba 3 ölçek tuz ruhu, 1 ölçek perhidrol koyun. Asit işlemini hızlandırmak için bir miktar daha perhidrol ilave edebilirsiniz. Yavaşlatmak isterseniz su ilave edin.

Fotoğraf 8: Tuzruhu ve perhidrolün konulması

Perhidrol tuzruhu oranına ve plaket boyutuna göre erime işlemi 5 dakikaya yakın sürmektedir. Açıkta kalan bakır yüzeyler eriyene kadar asitte bekletin. Arada bir asiti az sallarsanız eritme işlemi hızlanacaktır. Ama dediğim gibi asitin başında asla beklemeyin.

Fotoğraf 9: Açıkta kalan bakır yüzeyin asitte eritilmesi

8- Plaketi asitten çıkartmak için bir tahta yardımı ile dik konuma getirdim ve kargaburnu ile tuttum. Hemen su altında plaketi yıkayın.

Fotoğraf 10: Plaketin suda yıkanması

9- Plaketi bir peçete yardımı ile kuruladıktan sonra toneri çıkartmak için sıfır zımpara ile zımparalayın.

Fotoğraf 11: Toneri plaketten ayırmak için zımparalanması

Not: Zımpara ile çıkarılması çoğu zaman yollara zarar verebilir. Bunun yerine kolonya ile silmek veya silgi ile silerek sonrasında suda elimizle iyice bastırarak da çıkarabiliriz. Hangi yöntem kolayınıza geliyor ve başarılı sonuç veriyorsa tercihe debilirsiniz.

10- Plaketi baskı devre matkabı ile deldikten sonra güzel bir baskı devreye sahip olacaksınız. Birkaç denemeden sonra çok güzel baskı devreler rahatlıkla hazırlayabilirsiniz.

Fotoğraf 12: Baskı devrenin son hali